TÜHAS’IN FORMATI NEDİR?

TÜHAS’ta kurallar sadece derlenmiştir; kuralların nedenleri ve sonuçları açıklanmamış; kuralların isabeti de tartışılmamıştır.

TÜHAS’taki kurallar, sanki bir kanun koyucunun koyduğu kanundaki kurallar gibi kaleme alınmıştır. Bir kanundan farkı, konulan pek çok kuralın altında o kuralın uygulanmasına örnek verilmesidir.

TÜHAS’ta kurallar, aynen kanunlarda olduğu gibi madde madde sıralanmıştır. Ancak TÜHAS’ta, kuralların başında “madde” kelimesi değil, “kural” kelimesi kullanılmıştır. Yani TÜHAS’ta sıralama “Madde 1”, “Madde 2”, “Madde 3” şeklinde değil; “Kural 1”, “Kural 2”, “Kural 3” şeklinde yapılmıştır.

TÜHAS’ta kurallar, bölüm bölüm değil, 1’den başlayıp kitabın sonuna kadar, aynen bir kanunda olduğu gibi ardışık olarak numaralandırılmıştır. TÜHAS, toplam 1125 adet kural vardır. Şüphesiz kurallar, bölüm bölüm numaralandırılabilirdi, yani her bölümde kural numaraları 1’den başlatılabilirdi. Keza kural numaraları, The Bluebook’ta [1] veya The Chicago Manual of Style’da [2] olduğu gibi “Bölüm Numarası.Kural Numarası” formatında (örneğin Kural 1.1, Kural 1.2, Kural 1.3, …; Kural 2.1, Kural 2.2., Kural 2.3, … şeklinde) verilebilirdi. Bu tür numaralandırma, sağlam bir mantığa dayanmasına rağmen, benim gözüme hoş gelmiyor. Böyle bir numaralandırmada kural numaralarının kolayca söylenemeyeceği ve keza akılda kalıcı olmayacağı da açık. Bu nedenle ben, TÜHAS’ta kuralları, Türk kanunlarında alışmış olduğumuz sistemle, yani ilk kuraldan son kurala teselsül ettirerek numaralandırdım. Bu tür bir numaralandırmanın kuralları zikretmek bakımından çok daha pratik olduğunu düşünüyorum.

TÜHAS’ta pek çok kuralın altında kuralın uygulanmasına ilişkin örnekler verilmiştir. Örnekler göze çarpması ve ana metinden kolayca ayrılması amacıyla çerçeve içinde verilmiştir.

TÜHAS’ta kurallara sadece kuralın doğru uygulanmasını gösteren örnekler değil, yer yer kuralın yanlış uygulanmasını gösteren örnekler de verilmiştir. Bu durumda önce doğru örnek, onun altında da yanlış örnek verilmiştir. Doğru örneğin başına yeşil renkle ; yanlış örneğin başına da kırmızı renkle yazılmıştır. Keza örnekte de doğru olan yer (kelime veya kelimeler veya noktalama işaretleri) yeşil renkle; yanlış olan yer de kırmızı renkle gösterilmiştir.

TÜHAS’ın önerdiği bazı kurallara aykırı uygulamalar oldukça yaygındır. TÜHAS, istisnai bazı durumlarda, kendi önerdiği kurala aykırı bazı uygulamaları caiz görür. Bunu da kuralı verdikten sonra, söz konusu aksi veya farklı uygulamanın “caiz” olduğunu belirterek yapar. TÜHAS’ta “caiz uygulamalar”a örnek verilirken örneğin başına mavi renkle yazılmıştır. Keza kuralın altında verilen örnekte caiz görülen yer (kelime veya noktalama işareti) mavi renkle gösterilmiştir.

TÜHAS, caiz gördüğü uygulamaya değil, kendi önerdiği asıl kurala uyulmasını tavsiye eder. TÜHAS’ın istisnaî bazı durumlarda asıl kurala aykırı uygulamaları tecviz etmesinin altında, söz konusu uygulamanın yaygınlığı olgusu yatar. Çok yaygın yanlış bir uygulamayı en azından baştan ve birden bire saf dışı etmek zordur. Hatalı olsalar da bunları bir süre caiz görmekten başka yapacak bir şey yoktur.

18 Ocak 2024, Kemal Gözler

DİPNOTLAR

(Geri dönmek için dipnot numarasının üzerine tıklayınız).

[1] The Bluebook (op. cit.)’un 21’inci edisyonunda “Rules (Kurallar)”, 21 ana başlık altında toplanmıştır. Her ana başlık altında “Rules” birden başlayarak numaralandırılmıştır. Rule 1.1, Rule 1.2, Rule 1.3, …; Rule 2.1, Rule 2.2, Rule 2.3, … gibi. Kuralın alt kuralları söz konusu olduğunda iki kısımlı numaralandırma, ikinci kısımdam sonra bir nokta ve bir numara konularak üç kısımlı hâle getirilir. Örneğin The Bluebook’ta “Statutes>Current Official and Unofficial Codes>Year of Code”a ilişkin kuralın numarası “Rule 12.3.2”dir (https://www.legalbluebook.com/bluebook/v21/rules/12-statutes/12-3-current-official-and-unofficial-codes#b-319147) (Erişim Tarihi: 12 Aralık 2023).

[2] The Chicago Manual of Style, Chicago, The University of Chicago Press, 16. Baskı, 2010. Bu Manual’de 16 bölüm vardır ve her bölümde kurallar, 1’den başlayarak numaralandırılır. En uzun bölüm olan “Documentation I: Notes ant Bibliography” başlıklı 14’üncü Bölümde toplam 317 kural vardır. Yani bu bölümün son kuralının numarası “14.317”dir (Ibid., s.783).

Tuhas.com.tr’den alıntı yaparken uyulması gereken kurallar için burasını tıklayınız.

Editör: Kemal Gözler

E-Posta:

Lütfen editöre e-posta göndermeden önce şu “açıklamaları” okuyunuz.

Ana Sayfa: www.tuhas.com.tr

Bu Sayfa: www.tuhas.com.tr/format.htm

Bu Sayfanın Yayın Tarihi: 18 Ocak 2024

twitter.com/tuhas_sistemi